Lösningar 19
Matematik för naturvetare 15hp
| Versionen från 16 oktober 2007 kl. 15.25 (redigera) Clas Löfwall (Diskussion | bidrag) ← Gå till föregående ändring |
Nuvarande version (16 oktober 2007 kl. 15.37) (redigera) (ogör) Clas Löfwall (Diskussion | bidrag) |
||
| (4 mellanliggande versioner visas inte.) | |||
| Rad 145: | Rad 145: | ||
| - | c.'''Nämnaren har faktoriseringen $x^3-1=(x-1)(x^2+x+1)$, där | + | '''11.6.c)''' |
| + | |||
| + | Nämnaren har faktoriseringen $x^3-1=(x-1)(x^2+x+1)$, där | ||
| andragradsfaktorn inte har några reella nollställen (och således inte | andragradsfaktorn inte har några reella nollställen (och således inte | ||
| - | går att faktorisera vidare). Partialbråksuppdelningen har utseendet <math> | + | går att faktorisera vidare). Partialbråksuppdelningen har utseendet |
| + | |||
| + | <math> | ||
| \frac{1}{x^3-1}=\frac{A}{x-1}+\frac{Bx+C}{x^2+x+1}.</math> | \frac{1}{x^3-1}=\frac{A}{x-1}+\frac{Bx+C}{x^2+x+1}.</math> | ||
| - | Vi gör liknämnigt i HL: <math>\begin{array}{lll} | + | |
| + | |||
| + | Vi gör liknämnigt i HL: | ||
| + | |||
| + | <math>\begin{array}{lll} | ||
| \frac{A}{x-1}+\frac{Bx+C}{x^2+x+1}&=& | \frac{A}{x-1}+\frac{Bx+C}{x^2+x+1}&=& | ||
| \frac{A(x^2+x+1)+(Bx+C)(x-1)}{(x-1)(x^2+x+1)}\\ | \frac{A(x^2+x+1)+(Bx+C)(x-1)}{(x-1)(x^2+x+1)}\\ | ||
| &=& | &=& | ||
| \frac{(A+B)x^2+(A-B+C)x+A-C}{x^3-1}.\end{array}</math> | \frac{(A+B)x^2+(A-B+C)x+A-C}{x^3-1}.\end{array}</math> | ||
| - | Detta ger ekvationsystemet <math> | + | |
| + | |||
| + | Detta ger ekvationsystemet | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \left\{\begin{array}{cccccccccc} | \left\{\begin{array}{cccccccccc} | ||
| A&+&B&&&=&0\\ | A&+&B&&&=&0\\ | ||
| Rad 164: | Rad 176: | ||
| C&=&-2/3\end{array}\right. | C&=&-2/3\end{array}\right. | ||
| </math> | </math> | ||
| - | och vi får till sist <math> | + | |
| + | |||
| + | och vi får till sist | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \frac{1}{x^3-1}=\frac{1}{3}\left(\frac{1}{x-1}-\frac{x+2}{x^2+x+1}\right).</math> | \frac{1}{x^3-1}=\frac{1}{3}\left(\frac{1}{x-1}-\frac{x+2}{x^2+x+1}\right).</math> | ||
| - | '''11.7.a.<math> | + | '''11.7.a)''' |
| + | |||
| + | <math> | ||
| \int\frac{3}{9-x^2}\, | \int\frac{3}{9-x^2}\, | ||
| dx=\frac{1}{2}\int\left(\frac{1}{3+x}-\frac{1}{x-3}\right)\, dx= | dx=\frac{1}{2}\int\left(\frac{1}{3+x}-\frac{1}{x-3}\right)\, dx= | ||
| Rad 176: | Rad 194: | ||
| - | b.'''<math>\begin{array}{lll} | + | '''11.7.b)''' |
| + | |||
| + | <math>\begin{array}{lll} | ||
| \int\frac{dx}{6x-x^2-5}&=&\frac{1}{4}\int\left( | \int\frac{dx}{6x-x^2-5}&=&\frac{1}{4}\int\left( | ||
| \frac{1}{x-1}-\frac{1}{x-5}\right)\, dx\\ | \frac{1}{x-1}-\frac{1}{x-5}\right)\, dx\\ | ||
| Rad 184: | Rad 204: | ||
| - | c.'''Vi skriver den andra termen i parentesen som <math> | + | '''11.7.c)''' |
| + | |||
| + | Vi skriver den andra termen i parentesen som | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \frac{x+2}{x^2+x+1}=\frac{1}{2}\left( | \frac{x+2}{x^2+x+1}=\frac{1}{2}\left( | ||
| \frac{2x+1}{x^2+x+1}+\frac{3}{x^2+x+1}\right).</math> | \frac{2x+1}{x^2+x+1}+\frac{3}{x^2+x+1}\right).</math> | ||
| + | |||
| + | |||
| Här har den första termen utseendet $f'(x)/f(x)$, där $f(x)=x^2+x+1$. | Här har den första termen utseendet $f'(x)/f(x)$, där $f(x)=x^2+x+1$. | ||
| En primitiv funktion är således $\ln|f(x)|=\ln(x^2+x+1)$ (observera | En primitiv funktion är således $\ln|f(x)|=\ln(x^2+x+1)$ (observera | ||
| att $x^2+x+1>0$ för alla $x$). För att integrera den andra termen | att $x^2+x+1>0$ för alla $x$). För att integrera den andra termen | ||
| - | kvadratkompletterar vi nämnaren: <math> | + | kvadratkompletterar vi nämnaren: |
| + | |||
| + | <math> | ||
| x^2+x+1=\left(x+\frac{1}{2}\right)^2+\frac{3}{4}= | x^2+x+1=\left(x+\frac{1}{2}\right)^2+\frac{3}{4}= | ||
| \frac{3}{4}\left(1+\left(\frac{2x+1}{\sqrt 3}\right)^2\right)</math> | \frac{3}{4}\left(1+\left(\frac{2x+1}{\sqrt 3}\right)^2\right)</math> | ||
| - | Alltså är <math> | + | |
| + | |||
| + | Alltså är | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \int\frac{dx}{x^2+x+1}=\frac{4}{3}\cdot\frac{\sqrt 3}{2}\arctan\frac{2x+1}{\sqrt | \int\frac{dx}{x^2+x+1}=\frac{4}{3}\cdot\frac{\sqrt 3}{2}\arctan\frac{2x+1}{\sqrt | ||
| 3}+C= | 3}+C= | ||
| \frac{2}{\sqrt 3}\arctan\frac{2x+1}{\sqrt 3}+C</math> | \frac{2}{\sqrt 3}\arctan\frac{2x+1}{\sqrt 3}+C</math> | ||
| - | De primitiva funktionerna till $1/(x^3-1)$ är således <math> | + | |
| + | |||
| + | De primitiva funktionerna till $1/(x^3-1)$ är således | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \frac{1}{3}\left(\ln|x-1|-\frac{1}{2}\ln(x^2+x+1)-\sqrt 3 | \frac{1}{3}\left(\ln|x-1|-\frac{1}{2}\ln(x^2+x+1)-\sqrt 3 | ||
| \arctan\frac{2x+1}{\sqrt 3}\right)+C. | \arctan\frac{2x+1}{\sqrt 3}\right)+C. | ||
| Rad 204: | Rad 240: | ||
| - | '''11.9.b.'''Partialbråksuppdela: <math> | + | '''11.9.b.''' |
| + | |||
| + | Partialbråksuppdela: | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \frac{x+3}{x(x+2)}=\frac{A}{x}+\frac{B}{x+2}=\frac{(A+B)x+2A}{x(x+2)}</math> | \frac{x+3}{x(x+2)}=\frac{A}{x}+\frac{B}{x+2}=\frac{(A+B)x+2A}{x(x+2)}</math> | ||
| + | |||
| + | |||
| Detta ger $A+B=1$, $2A=3$, alltså $A=3/2$, $B=-1/2$. Alltså | Detta ger $A+B=1$, $2A=3$, alltså $A=3/2$, $B=-1/2$. Alltså | ||
| + | |||
| + | |||
| <math>\begin{array}{lll} | <math>\begin{array}{lll} | ||
| \int_{1}^2\frac{x+3}{x(x+2)}\, dx&=& | \int_{1}^2\frac{x+3}{x(x+2)}\, dx&=& | ||
| Rad 218: | Rad 262: | ||
| - | d.'''Den andra faktorn kan faktoriseras: $x^2+2x-3=(x-1)(x+3)$. | + | '''11.9.d)''' |
| - | Partialbråksuppdelning: <math> | + | |
| + | Den andra faktorn kan faktoriseras: $x^2+2x-3=(x-1)(x+3)$. | ||
| + | Partialbråksuppdelning: | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \frac{1}{(x+1)(x^2+2x-3)}=\frac{1}{(x+1)(x-1)(x+3)}= | \frac{1}{(x+1)(x^2+2x-3)}=\frac{1}{(x+1)(x-1)(x+3)}= | ||
| \frac{A}{x+1}+\frac{B}{x-1}+\frac{C}{x+3}.</math> | \frac{A}{x+1}+\frac{B}{x-1}+\frac{C}{x+3}.</math> | ||
| - | Ekvationsystemet blir <math> | + | |
| + | |||
| + | Ekvationsystemet blir | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \left\{\begin{array}{ccccccc} | \left\{\begin{array}{ccccccc} | ||
| A&+&B&+&C&=&0\\ | A&+&B&+&C&=&0\\ | ||
| Rad 231: | Rad 283: | ||
| B&=&1/8\\ | B&=&1/8\\ | ||
| C&=&1/8\end{array}\right.</math> | C&=&1/8\end{array}\right.</math> | ||
| - | Alltså <math>\begin{array}{lll} | + | |
| + | |||
| + | Alltså | ||
| + | |||
| + | <math>\begin{array}{lll} | ||
| \int\frac{dx}{(x+1)(x^2+2x-3)}&=& | \int\frac{dx}{(x+1)(x^2+2x-3)}&=& | ||
| -\frac{1}{4}\ln|x+1|+\frac{1}{8}\ln|x-1|+\frac{1}{8}\ln|x+3|+C\\ | -\frac{1}{4}\ln|x+1|+\frac{1}{8}\ln|x-1|+\frac{1}{8}\ln|x+3|+C\\ | ||
| &=& | &=& | ||
| \frac{1}{8}\ln\frac{|(x-1)(x+3)|}{(x+1)^2}+C\end{array}</math> | \frac{1}{8}\ln\frac{|(x-1)(x+3)|}{(x+1)^2}+C\end{array}</math> | ||
| - | Vi har <math> | + | |
| + | |||
| + | Vi har | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \lim_{x\to\infty}\ln\frac{|(x-1)(x+3)|}{(x+1)^2}= | \lim_{x\to\infty}\ln\frac{|(x-1)(x+3)|}{(x+1)^2}= | ||
| \lim_{x\to\infty}\ln\frac{(1-1/x)(1+3/x)}{(1+1/x)^2}= | \lim_{x\to\infty}\ln\frac{(1-1/x)(1+3/x)}{(1+1/x)^2}= | ||
| \ln 1=0,</math> | \ln 1=0,</math> | ||
| - | så <math>\begin{array}{lll} | + | |
| + | |||
| + | så | ||
| + | |||
| + | <math>\begin{array}{lll} | ||
| \int_{2}^{\infty}\frac{dx}{(x+1)(x^2+2x-3)}&=& | \int_{2}^{\infty}\frac{dx}{(x+1)(x^2+2x-3)}&=& | ||
| \left[\frac{1}{8}\ln\frac{|(x-1)(x+3)|}{(x+1)^2}\right]_{2}^{\infty}\\ | \left[\frac{1}{8}\ln\frac{|(x-1)(x+3)|}{(x+1)^2}\right]_{2}^{\infty}\\ | ||
| Rad 249: | Rad 313: | ||
| - | e.'''Här är partialbråksuppdelningen <math> | + | '''11.9.e)''' |
| + | |||
| + | Här är partialbråksuppdelningen | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \frac{17x^2-x-26}{(x^2-1)(x^2-4)}=\frac{1}{3}\left( | \frac{17x^2-x-26}{(x^2-1)(x^2-4)}=\frac{1}{3}\left( | ||
| -\frac{4}{x+1}+\frac{5}{x-1}-\frac{11}{x+2}+\frac{10}{x-2}\right)</math> | -\frac{4}{x+1}+\frac{5}{x-1}-\frac{11}{x+2}+\frac{10}{x-2}\right)</math> | ||
| - | och integralen blir <math>\begin{array}{lll} | + | |
| + | och integralen blir | ||
| + | |||
| + | <math>\begin{array}{lll} | ||
| &\frac{1}{3}\left[-4\ln|x+1|+5\ln|x-1|-11\ln|x+2|+10\ln|x-2|\right]_{3}^4&\\ | &\frac{1}{3}\left[-4\ln|x+1|+5\ln|x-1|-11\ln|x+2|+10\ln|x-2|\right]_{3}^4&\\ | ||
| &=\frac{1}{3}(7\ln 5-6\ln 3+2\ln 2).&\end{array}</math> | &=\frac{1}{3}(7\ln 5-6\ln 3+2\ln 2).&\end{array}</math> | ||
| Rad 258: | Rad 329: | ||
| - | '''11.10.'''Partialbråksuppdelning ger <math>\begin{array}{lll} | + | '''11.10.''' |
| + | |||
| + | Partialbråksuppdelning ger | ||
| + | |||
| + | <math>\begin{array}{lll} | ||
| t&=&\int_{N_{0}}^{N}\frac{K\, dn}{n(M-n)}= | t&=&\int_{N_{0}}^{N}\frac{K\, dn}{n(M-n)}= | ||
| \frac{K}{M}\int_{N_{0}}^{N}\left(\frac{1}{n}+\frac{1}{M-n}\right)\, | \frac{K}{M}\int_{N_{0}}^{N}\left(\frac{1}{n}+\frac{1}{M-n}\right)\, | ||
| Rad 266: | Rad 341: | ||
| \frac{K}{M}\left(\ln\frac{N}{M-N}-\ln\frac{N_{0}}{M-N_{0}}\right) | \frac{K}{M}\left(\ln\frac{N}{M-N}-\ln\frac{N_{0}}{M-N_{0}}\right) | ||
| \end{array}</math> | \end{array}</math> | ||
| - | Detta ger i sin tur <math> | + | |
| + | |||
| + | Detta ger i sin tur | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| \frac{N}{M-N}=\frac{N_{0}}{M-N_{0}}\, e^{Mt/K}\quad | \frac{N}{M-N}=\frac{N_{0}}{M-N_{0}}\, e^{Mt/K}\quad | ||
| \mbox{och}\quad N=\frac{N_{0}Me^{Mt/K}}{N_{0}(e^{Mt/K}-1)+M}.</math> | \mbox{och}\quad N=\frac{N_{0}Me^{Mt/K}}{N_{0}(e^{Mt/K}-1)+M}.</math> | ||
| + | |||
| + | |||
| För att kunna se vad som händer då $t\to\infty$ förkortar vi med | För att kunna se vad som händer då $t\to\infty$ förkortar vi med | ||
| - | $e^{Mt/K}$: <math> | + | $e^{Mt/K}$: |
| + | |||
| + | <math> | ||
| N=\frac{N_{0}M}{N_{0}(1-e^{-Mt/K})+Me^{-Mt/K}}.</math> | N=\frac{N_{0}M}{N_{0}(1-e^{-Mt/K})+Me^{-Mt/K}}.</math> | ||
| - | Eftersom $e^{-Mt/K}\to 0$ då $t\to\infty$, så får vi <math> | + | |
| - | N\to\frac{N_{0}M}{N_{0}}=M\quad\mbox{då $t\to\infty$}.</math> | + | |
| + | Eftersom $e^{-Mt/K}\to 0$ då $t\to\infty$, så får vi | ||
| + | |||
| + | <math> | ||
| + | t\to\infty\text{ ger }N\to\frac{N_{0}M}{N_{0}}=M.</math> | ||
Nuvarande version
[redigera] Lösningar till några övningar till lektion 19
11.1.
Att bestämma partialbråksuppdelningar utan ansats är förstås tramsigt eftersom man i praktiken alltid använder olika ansatser. Lös därför övningen hur du vill!
11.1.a)
11.1.b)
11.1.c)
11.2.a.
11.2.b)
11.2.c)
11.6.a.
Vi har $9-x^2=(3+x)(3-x)$ så uppdelningen har utseendet
Vi gör liknämnigt:
Detta ger ekvationssystemet
som har lösningen $A=B=1/2$. Partialbråksuppdelningen är således
11.6.b)
Vi faktoriserar nämnaren genom att bestämma dess nollställen:
Nollställena är $x=1$ och $x=5$, så
6x − x2 − 5 = − (x − 1)(x − 5) = (1 − x)(x − 5).
Partialbråksuppdelningen har utseendet
och gör vi liknämnigt så får vi
Alltså måste
Detta ger
11.6.c)
Nämnaren har faktoriseringen $x^3-1=(x-1)(x^2+x+1)$, där andragradsfaktorn inte har några reella nollställen (och således inte går att faktorisera vidare). Partialbråksuppdelningen har utseendet
Vi gör liknämnigt i HL:
Detta ger ekvationsystemet
och vi får till sist
11.7.a)
11.7.b)
11.7.c)
Vi skriver den andra termen i parentesen som
Här har den första termen utseendet $f'(x)/f(x)$, där $f(x)=x^2+x+1$.
En primitiv funktion är således $\ln|f(x)|=\ln(x^2+x+1)$ (observera
att $x^2+x+1>0$ för alla $x$). För att integrera den andra termen
kvadratkompletterar vi nämnaren:
Alltså är
De primitiva funktionerna till $1/(x^3-1)$ är således
11.9.b.
Partialbråksuppdela:
Detta ger $A+B=1$, $2A=3$, alltså $A=3/2$, $B=-1/2$. Alltså
11.9.d)
Den andra faktorn kan faktoriseras: $x^2+2x-3=(x-1)(x+3)$. Partialbråksuppdelning:
Ekvationsystemet blir
Alltså
Vi har
så
11.9.e)
Här är partialbråksuppdelningen
och integralen blir
11.10.
Partialbråksuppdelning ger
Detta ger i sin tur
För att kunna se vad som händer då $t\to\infty$ förkortar vi med
$e^{Mt/K}$:
Eftersom $e^{-Mt/K}\to 0$ då $t\to\infty$, så får vi

